Η ανάρτηση αποτελεί ένα είδος ελαστικού συνδέσμου που διαχωρίζει τις αναρτημένες (όπως είναι το πλαίσιο, η μηχανή, οι επιβάτες, κτλ.) με τις μη αναρτημένες (οι τροχοί, οι δίσκοι πέδησης, οι άξονες του διαφορικού, κτλ.) μάζες ενός οχήματος. Κάθε σύστημα ανάρτησης αποτελείται από ένα σύνολο μηχανικών αρθρώσεων και συναρμογών, που συνεργάζονται με ελατήρια και αμορτισέρ και λειτουργούν για να ελέγξουν την κατακόρυφη ταλάντωση των τροχών και τη συνεπαγόμενη αυξομείωση της απόστασης τους από το αναρτημένο κυρίως σώμα του οχήματος. Η λειτουργία των αναρτήσεων αφορά αφενός την άνεση, δηλαδή την μείωση των ταλαντώσεων που φτάνουν στο αμάξωμα και στην καμπίνα των επιβατών, και αφετέρου την οδηγησιμότητα του οχήματος.
Τα αμορτισέρ και τα ελατήρια είναι βασικά συστατικά μίας ανάρτησης. Τα αμορτισέρ φροντίζουν στην απόσβεση των ταλαντώσεων του αμαξώματος, ενώ τα ελατήρια στην στήριξη. Η ανάρτηση μπορεί στην πιο απλή της μορφή να αποτελείται από έναν άξονα με βραχίονες να στηρίζονται στο αμάξωμα έως και πολύ πιο πολύπλοκες κατασκευές, ανάλογα με την σχεδίαση και τον τύπο του αυτοκινήτου. Όποια και αν είναι πάντως η σχεδίαση, θα πρέπει να υπάρχει σωστή και μελετημένη γεωμετρία και τα ελαστικά να εφάπτονται στο δρόμο με τον βέλτιστο τρόπο. Οι γωνίες κάμπερ, κάστερ και η σύγκλιση των τροχών ορίζουν την γεωμετρία μίας ανάρτησης, δίχως να αγνοούμε το τετράπλευρο του Ackermann όσον αφορά στο απροβλημάτιστο στρίψιμο ενός οχήματος.
Άκαμπτος άξονας
Η παλαιότερη μορφή ανάρτησης, αν και βασικά στη διάταξη αυτή δεν υπήρχε ανάρτηση! Για την ακρίβεια, οι τροχοί συνδέονταν απευθείας με τον άξονα, ο οποίος συνδεόταν στο πλαίσιο με διάφορους τρόπους, ακριβώς όπως συνέβαινε στο παρελθόν στις άμαξες. Όταν στον άκαμπτο άξονα δεν μεταδίδεται κίνηση, τότε λέγεται και «νεκρός» άξονας.
Ημιάκαμπτος άξονας (τύπου «γέφυρας»)
Ο ημιάκαμπτος άξονας χρησιμοποιείται σε σύγχρονες κατασκευές μικρών επιβατικών αυτοκινήτων και ενεργεί ως σταθεροποιητής, ενώ αυξάνει και την ευστάθεια του αυτοκινήτου, ιδίως στις στροφές.
Τα άκρα της «γέφυρας» ενός ημιάκαμπτου άξονα είναι συγκολλημένα με δύο παράλληλους διαμήκεις χαλύβδινους βραχίονες, δεξιά και αριστερά, ενώ πάνω στους βραχίονες στερεώνονται οι τροχοί. Επίσης τα άκρα της γέφυρας στο άνω μέρος της έχουν ειδικά διαμορφωμένα στηρίγματα πρόσδεσης, όπου μέσω ελαστικών εδράνων, στηρίζονται με κοχλίες στο αμάξωμα.
Ελατήρια
Αποτελεί το κύριο στοιχείο μιας ανάρτησης και είναι ένα σώμα που καθώς συμπιέζεται και αλλάζει σχήμα, αποθηκεύει μέσα του ένα ποσό μηχανικής ενέργειας και το απελευθερώνει αμέσως μόλις επανέλθει στο αρχικό του σχήμα. Κάθε ελατήριο διαθέτει έναν συγκεκριμένο συντελεστή σκληρότητας, δηλαδή έναν αριθμό ο οποίος περιγράφει το λόγο της δύναμης που παραμορφώνει το ελατήριο, προς το μέγεθος της παραμόρφωσης που προκαλείται. Ο συντελεστής αυτός προέρχεται από ένα σύνολο δεδομένων όπως είναι ο συντελεστής ελαστικότητας του υλικού από το οποίο είναι κατασκευασμένο, αλλά και από τον τρόπο και το είδος της παραμόρφωσης που του γίνεται, πάντα βέβαια σε σχέση με την επιλεγμένη διατομή του υλικού στην περιοχή της παραμόρφωσης.
Τα αμορτισέρ φθείρονται προοδευτικά, με μια φθορά που δεν είναι ορατή εξωτερικά, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει με τα λάστιχα. Μόνο μια διαρροή θα μπορούσε να σας προειδοποιήσει. Και εδώ βρίσκεται το μέγεθος του κινδύνου, καθώς ο οδηγός δεν αντιλαμβάνεται πως χάνουν την αποτελεσματικότητά τους. Τεχνικά μόνο το ξεμοντάρισμα και ο έλεγχος από ειδικό δυναμόμετρο θα έδειχνε το μέγεθος της φθοράς. Πρακτικά λοιπόν δεν υπάρχουν τρόποι για να προσδιορίσετε πόσο «κουρασμένα» είναι τα αμορτισέρ του αυτοκινήτου, αλλά μερικές ενδείξεις δεν πρέπει να αγνοούνται και χρειάζεται να σας χτυπήσουν το καμπανάκι.
►Το αυτοκίνητο βουτάει στο φρενάρισμα, πράγμα που σημαίνει ότι η απόσταση ακινητοποίησης μακραίνει σημαντικά και επιπλέον, τη νύχτα, η εμβέλεια των φώτων μειώνεται.
►Η απόκριση του τιμονιού δεν είναι άμεση, το αυτοκίνητο παίρνει μεγάλη κλίση στις στροφές σε σημείο που επηρεάζεται το κράτημα, ενώ η συμπεριφορά του αυτοκινήτου είναι πολύ ευαίσθητη σε βροχή και σε δρόμο με ανωμαλίες.
►Το αυτοκίνητο σκαμπανεβάζει επί μακρό, αφού περάσει από μια ανωμαλία, επηρεάζοντας την ευστάθεια και την άνετη κύλιση.
Το σύνολο των κατασκευαστών αμορτισέρ συνιστούν την αλλαγή τους κάθε 40.000 km. Βέβαια σε αυτά τα χιλιόμετρα ίσως είναι λίγο πρώιμη η αλλαγή τους, ειδικά εάν δεν οδηγείτε το αυτοκίνητό σας με σπορ τρόπο και δεν το φορτώνετε. Αν λοιπόν κάνετε τεχνικό έλεγχο σε ΚΤΕΟ κάθε χρόνο, τότε μπορεί να αντέξουν 60, 70 ακόμα και 80.000 km.
Ερωτήσεις & Απαντήσεις:
Μπορώ να αλλάξω ένα μόνο αμορτισέρ;
Συνιστούμε να αλλάζετε και τα τέσσερα ή τουλάχιστον σε ζεύγη (ανά άξονα). Ο εμπρός άξονας που «σηκώνει» και το μοτέρ είναι ο πιο φθοροποιός, αλλά και με τα ακριβότερα αμορτισέρ. Αν ταξιδεύετε πολύ αλλάξτε και τα τέσσερα ταυτόχρονα.
Είμαι υποχρεωμένος να βάλω τα ίδια αμορτισέρ με του κατασκευαστή;
Όχι, αρκεί τα καινούργια να είναι τουλάχιστον των ίδιων ποιοτικών προδιαγραφών με αυτά που αντικαθιστάτε. Είναι θέμα ασφάλειας. Υπάρχουν αμορτισέρ υψηλών προδιαγραφών που διασφαλίζουν καλύτερη απόσβεση, μικρή κλίση και κατά συνέπεια μεγαλύτερη ταχύτητα στις στροφές. Η τιμή βέβαια δεν είναι η ίδια. Είναι θέμα προτεραιοτήτων...
Μπορώ να μετρήσω την αποτελεσματικότητα των αμορτισέρ, «πατώντας» πάνω στο αμάξωμα;
Αν ρίχνοντας το βάρος σας πάνω στο αυτοκίνητο, αυτό συνεχίζει να σκαμπανεβάζει όταν δεν το πιέζετε πια, αυτό σημαίνει ότι τα αμορτισέρ έχουν παραδώσει το πνεύμα εδώ και καιρό. Αν η φθορά είναι μικρότερη, τότε είναι μη ανιχνεύσιμη με αυτόν τον τρόπο.
Θέλω να χαμηλώσω το αυτοκίνητό μου τοποθετώντας πιο κοντά ελατήρια. Μπορώ να χρησιμοποιήσω τα στάνταρ αμορτισέρ;
Όχι, καθώς δεν είναι σχεδιασμένα για τέτοια μετατροπή. Αλλά υπάρχουν κιτ προσαρμογής που θα σας επιτρέψουν να μην είστε παράνομος. Τα στάνταρ αμορτισέρ με πιο κοντά ελατήρια θα αλλάξουν τα χαρακτηριστικά του κατασκευαστή και το αυτοκίνητο θα «κοπανάει». Δηλαδή τα ελατήρια θα τερματίζουν στις ανωμαλίες, φαινόμενο επικίνδυνο για την οδική συμπεριφορά.
Χρειάζεται να ελέγξω κάποια σημεία ύστερα από την αλλαγή των αμορτισέρ;
Χρειάζεται οπωσδήποτε να κάνετε ευθυγράμμιση.
Μπορώ να αλλάξω μόνος μου τα αμορτισέρ;
Όχι, εκτός και αν είστε μηχανικός και διαθέτετε όλα τα απαραίτητα εργαλεία για μια τέτοια δουλειά. Καθώς, πέρα από τις μηχανολογικές γνώσεις.
Η οικονομία στοιχίζει ακριβά
Αν δεν αλλάξετε αμορτισέρ όταν πρέπει, μπορεί τελικά να σας έρθει πολύ ακριβότερα. Ένα αμορτισέρ σε κακή κατάσταση επιταχύνει τη φθορά των περιφερειακών εξαρτημάτων: Ελατήρια, τιμόνι, καρντάν, μπράτσα ανάρτησης, ρουλμάν και λάστιχα.
